Architektura obojętności, część I: renowacja wyglądu nie jest jeszcze trendem, ale już jest trendem

Zaawansowana produkcja nie chce już wyglądać jak nudne, czysto użytkowe "pudełka". Przypominając praktykę sprzed 100-200 lat, starają się stać architektonicznie znaczącymi elementami otoczenia, dlatego angażują nie tylko specjalistów technicznych, ale także znanych architektów w tworzenie nowych i renowację starych budynków przemysłowych

Niedawno architekci z biura Osetskaya.Salov (ARCHSLON) opracowali i wdrożyli projekt renowacji wyglądu jednej z walcowni rur Volga Pipe Plant (VTZ), zlokalizowanej w mieście Volzhsky w obwodzie wołgogradzkim i będącej częścią Pipe Metallurgical Company (TMK). Podczas modernizacji warsztatu pod koniec 2022 r. kierownictwo VTZ postanowiło stworzyć świeży, spektakularny wizerunek innowacyjnego zakładu produkcyjnego. Zaproszone w tym celu biuro Osetskaya.Salov (ARCHSLON) zostało poproszone o poszukiwanie pomysłów architektonicznych na przestrzeń przemysłową nowej generacji, w której powstają rury ze stali węglowych i nierdzewnych oraz stopów trudno formowalnych - czyli, zgodnie z definicją przedstawicieli zakładu, zaawansowane technologicznie, eleganckie i drogie produkty.

Fabryka rur Volga. Fasada jest przedłużeniem nieba i portalem w formie rury. Zdjęcie: Daniil Annenkov, biuro architektoniczne Osetskaya.Salov

Przede wszystkim architekci postanowili zmodyfikować otoczenie zewnętrzne. Zaproponowali podzielenie monotonnego, czysto użytkowego, wydłużonego całą swoją gigantyczną kubaturą wzdłuż dróg dojazdowych, czyli typowego budynku fabrycznego z dawnych czasów na elementy połączone wspólnym planem, na kluczowe płaszczyzny semantyczne: elewację frontową z głównym wejściem / pasażem, podłużną elewację boczną i zamykającą elewację końcową. Każdy z segmentów został obdarzony własną ideą i projektem - jako spełniający założone cele funkcjonalne, ale jednocześnie niezależny obiekt artystyczny. Tak więc w aluminiowych panelach głównej fasady, jak w lustrach, odbijają się trawy Wołgi, południowe niebo, potężne konstrukcje dźwigów przemysłowych i wieża ciśnień.

Volga Pipe Plant. Grupy wejściowe w postaci produktów firmy. Zdjęcie: Daniil Annenkov, biuro architektoniczne Osetskaya.Salov

Wejścia do warsztatu wykonane są w formie ogromnych rur o średnicy od siedmiu do ośmiu metrów, dzięki czemu wielotonowa ciężarówka na ich tle wygląda jak zwykły samochód miejski. Linie graficzne podążające za elementami elewacji (okna, bramy, schody, budynki gospodarcze) są stosowane na elewacji zorientowanej na wewnętrzne terytorium zakładu, a na przeciwległej elewacji pojawiają się koła, które można zobaczyć z okien przejeżdżających samochodów, które w ruchu tworzą "pulsującą" animację.

Jeśli chodzi o przestrzenie wewnętrzne, proponowane rozwiązania opierają się na wizerunku stali, wieloskładnikowego, plastycznego i ciągliwego materiału. "Do dekoracji warsztatu wykorzystano 102 kolory, których suma przypomina charakterystyczne opalizacje pojawiające się podczas topienia i dalszej obróbki metalu. Ten schemat kolorów jest reinterpretacją widma i metaforą układu okresowego, którego wiele elementów jest częścią produktów VTZ" - wyjaśnia Osetskaya.Salov (ARCHSLON).

Wnętrze fabryki Volga Pipe. Zdjęcie: Daniil Annenkov, biuro architektoniczne Osetskaya.Salov

Należy tutaj przypomnieć, że warsztat jest wypełniony sprzętem produkcyjnym i różnymi elementami technicznymi o ścisłych regulacjach projektowych. Na przykład rury powietrzne powinny być dokładnie i tylko niebieskie, amoniak - fioletowy, elementy ruchome i zamykające - sygnał czerwony. W rezultacie architekci musieli połączyć własne pomysły na opalizujące widmo z kolorystyką elementów zgodnie z GOST. Ponadto w warsztacie, w którym znajdowały się sale konferencyjne i otwarte biura, pojawiło się siedem modułowych jednostek z panoramicznymi przeszkleniami, podkreślonymi kontrastującym czarnym kompozytem.

Kolorystyka i elementy konstrukcyjne w warsztatach zakładu. Zdjęcie: Daniil Annenkov, biuro architektoniczne Osetskaya.Salov

Teraz właściwie jedno z głównych pytań brzmi: dlaczego? Co sprawiło, że właściciele fabryki poświęcili tak wiele uwagi, wysiłku, czasu i pieniędzy na rozwiązywanie problemów, które nie wydają się w żaden sposób wpływać ani na skalę i jakość produkcji, ani na ostateczny koszt produktów?

Według architektów i ich klientów, nie tylko gruntowne naprawy czy modernizacje, ale renowacja wyglądu, czyli znacznie głębsze podejście do pracy z przestrzenią pomaga rozwiązać szereg zadań. Ich zdaniem odnowiony warsztat wygląda bardziej jak przestrzeń sztuki technologicznej stworzona na bazie strefy przemysłowej, a w mniejszym stopniu przywołuje znajome skojarzenia związane z zakładem metalurgicznym. Pozwala to stworzyć komfortowe środowisko dla pracowników, usprawnić produkcję kultury i zwiększyć znaczenie i wewnętrznego statusu specjalistów pracujących w takiej przestrzeni, a także staje się dodatkowym argumentem dla kandydatów przemawiającym za wyborem zawodu metalurga, a konkretnie VTZ.

Ponadto imponujące "dekoracje" produkcyjne pozwalają warsztatowi i całemu zakładowi stać się ważnym punktem na mapie turystyki przemysłowej. W ramach projektu architektonicznego specjalnie zaprojektowano "trasę dla gości", zaplanowaną w taki sposób, aby turyści mogli przejść przez najbardziej imponujące miejsca produkcji. Co więcej, wejście i strefy wejściowe to lakoniczne czarne bryły wyłożone lustrzanym kompozytem: wyobraź sobie, jak kontrastowe jest przejście między światem zewnętrznym a wewnętrznym.

W warsztatach Volga Pipe Plant. Zdjęcie: Daniil Annenkov, biuro architektoniczne Osetskaya.Salov

Wszystko pięknie, ale może historia z VTZ to tylko jednorazowy przypadek? Czy mamy prawo powiedzieć, że dziś architekci znacznie częściej angażują się w pracę nad obiektami, które kiedyś nazywano "architektonicznie obojętnymi"? Czy ich właściciele stawiają sobie konkretne cele estetyczne lub kierują się logiką "uczyń mnie pięknym"? W rozmowie z BFM.ru założyciele biura architektonicznego Osetskaya.Salov (ARCHSLON) Alexander Salov i Tatiana Osetskaya podzielili się swoimi spostrzeżeniami.

- Czy to, co zrobiłeś z warsztatem VTZ, można nazwać klasyczną pracą architekta z obiektem (powiedzmy mieszkalnym lub biurowym), czy też jest to jeszcze inne zadanie architektoniczne, inne podejście?

- Dla nas nie ma klasycznej pracy architekta jako takiej: praca nad każdym obiektem ma swoją specyfikę i subtelności. Biura, mieszkania, projekty transportowe, architektura przemysłowa - wszystko to ma zarówno wspólne parametry w podejściu do projektowania, jak i własne cechy. W przeciwieństwie do budynków mieszkalnych lub biurowych, gdzie nacisk kładzie się najczęściej na komfort i estetykę, architektura przemysłowa koncentruje się na funkcjonalności, możliwości produkcji i bezpieczeństwie. Wspólną cechą pracy z każdym z naszych obiektów jest podejście koncepcyjne. Punktem wyjścia jest podstawowa idea, za którą podążają wszystkie inne elementy i parametry. Pomysł opiera się na dogłębnej analizie terenu i zagadnień projektu, a także na cechach, które należy zidentyfikować podczas projektowania. Na przykład kluczową ideą architektury warsztatu VTZ było odzwierciedlenie cech i właściwości stali nierdzewnej jako głównego elementu produkcji.

- Jak często architekci otrzymują dziś oferty pracy z warsztatami fabrycznymi (przy zachowaniu ich funkcji) i innymi obiektami, które tradycyjnie uważane są za neutralne architektonicznie?

- Architekci są zaangażowani w rozwój takich budynków w każdym przypadku. Jeśli mówimy o wyjątkowym, opartym na obrazie podejściu, to jest to raczej szczególny przypadek. Sto, dwieście lat temu w projektowanie obiektów przemysłowych zaangażowani byli nie tylko specjaliści techniczni, ale także znani architekci: fabryki były sercem struktury miejskiej i musiały spełniać wysokie wymagania estetyczne. Z biegiem czasu podejście do takich obiektów stało się bardziej typowe i skalowalne, nacisk przesunął się z architektury na szybkość i koszt budowy. Uważamy, że jeśli architektura produkcji przemysłowej na dużą skalę jest uważana za część środowiska miejskiego i postrzegana jako integralna część ludzkiego życia, to podejście do projektowania takich obiektów powinno być nieco podobne do podejścia do projektowania mieszkań lub biur - w końcu większość czasu człowiek spędza w miejscu pracy. Wydaje nam się, że obecnie istnieje tendencja do angażowania wyspecjalizowanych specjalistów w rozwój unikalnych projektów, ale nie jest to jeszcze trend.

- Czy istnieją jasne wymagania architektoniczne, których klient przestrzega w tym przypadku, czy po prostu mówi: Chcę, żeby było pięknie?

- W obiektach komercyjnych uwaga klienta skupia się na zupełnie innych kwestiach. Jako profesjonaliści rozumiemy, że estetyka jest nieodłączną częścią projektu, więc ta kwestia nie jest nawet omawiana, ale przedmiotem uwagi jest wynik zmian, aktualizacji lub nowej budowy. Najważniejszym kryterium skuteczności rozwiązania architektonicznego będzie osiągnięcie strategicznych celów biznesowych wyznaczonych przez klienta. Co więcej, takie zadania mogą obejmować zmianę wizerunku firmy, przyciągnięcie uwagi, zwiększenie kapitalizacji i inne.

- Czy z Pana punktu widzenia zainteresowanie architekturą wśród właścicieli takich obiektów będzie rosło i dlaczego?

- Ważne jest, aby zrozumieć, o jakich konkretnych projektach mówimy. Czasami fabryki, które były przedsiębiorstwami miastotwórczymi od ostatnich stuleci, są skarbem narodowym i są zintegrowane ze strukturą miejską. Są też obiekty, które znajdują się w znacznej odległości od miast i pełnią zupełnie inne zadania z architektonicznego punktu widzenia. Do takich obiektów będzie inne podejście zarówno ze strony klienta, jak i architekta. Zainteresowanie może wzrosnąć tylko wśród tych klientów, którzy rozumieją, że inwestycje w wartości niematerialne i prawne zapewniają znaczącą przewagę biznesową. Z reguły czynnikiem wyzwalającym zainteresowanie architekturą są zmiany społeczno-gospodarcze na dużą skalę, to właśnie w tym okresie w społeczeństwie pojawia się prośba o transformacje zewnętrzne, a następnie wewnętrzne.

Tak więc jest to już trend, ale jeszcze nie trend... BFM.ru Rozmawiałem z innymi "pracownikami produkcyjnymi" i dowiedziałem się o ich stosunku do możliwości uatrakcyjnienia architektonicznego obiektów przemysłowych, a tym samym szczególnie interesujących dla turystów. Jak wynika ze słów dyrektora fabryki Viola w regionie moskiewskim, Arkhipa Baranenko, na przykład przemysł spożywczy ma szczególne podejście do obu.

Arkhip Baranenko, dyrektor zakładu Viola w regionie moskiewskim, "Projektowanie przedsiębiorstw przemysłowych, jak również wszelkich innych budynków, od dawna podporządkowane jest przede wszystkim standardom urbanistycznym. Na przykład podczas budowy zakładu produkcyjnego Viola w regionie moskiewskim musieliśmy wziąć pod uwagę bliskość miejsca dziedzictwa kulturowego - osiedla Olsufyev, z którego roztacza się widok, w tym na fabrykę. Ograniczyło to wysokość budynku, a także określiło jego kolor: niebieskie i szare kolory i odcienie pozwoliły budynkowi wtopić się w niebo, nie wyróżniając się, gdy patrzy się na niego od strony osiedla. Aby uzyskać pozwolenie na budowę, przeprowadzono wizualną analizę krajobrazu i uzyskano odpowiednie wnioski. Z punktu widzenia kształtów budynku zakładu, decyzja została podjęta przez analogię do zakładów produkcyjnych fińskiego koncernu (biorąc pod uwagę bogate doświadczenie przedsiębiorstw budowlanych w Finlandii). Są to zwięzłe i proste formy, z jednej strony typowe dla rozwiązań architektonicznych krajów skandynawskich, z drugiej zaś całkiem adekwatne do utylitarnych funkcji fabryki. W architekturze i projektowaniu fabryk jest pewna doza kreatywności, ale znacznie więcej matematyki, dokładnych obliczeń i zgodności z licznymi wymogami, normatywnymi aktami prawnymi i przepisami technicznymi - w dziedzinie bezpieczeństwa pracy, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, przepisów dotyczących ochrony środowiska i wielu innych. W tym samym czasie, oczywiście, jeśli rozwiązania architektoniczne w ramach norm prawnych mogą zwiększyć poziom komfortu pracowników, firma jako pracodawca będzie tym zainteresowana. Na przykład, akty prawne ściśle regulują oświetlenie niektórych pomieszczeń. Nawet obecność lub brak okien, a także ich udział procentowy w pomieszczeniu, mogą być określone przez konkretne wymagania: Przykładowo, w kotłowniach łatwo demontowalne okna są ważne z punktu widzenia zapewnienia bezpieczeństwa i wydajności. Uderzającym przykładem kreatywnego rozwiązania utylitarnego zadania zapewnienia poziomu naturalnego oświetlenia są latarnie przeciwlotnicze i świetliki oddymiające. Są to otwory w dachu, zamykane przezroczystym plastikiem - takie otwory znajdują się w pomieszczeniach produkcji Viola w Jerszowie pod Moskwą. Pozwalają one między innymi osiągnąć docelowy poziom oświetlenia i pełnią w pewnym sensie funkcję dekoracji pomieszczenia, nie bez powodu latarnie świetlne stały się jedną z charakterystycznych cech słynnego fińskiego architekta XX wieku Alvara Aalto. Z punktu widzenia barwienia pomieszczeń (zarówno przemysłowych, jak i biurowych) szeroko stosowane są neutralne jasne kolory, które pozwalają wizualnie powiększyć pomieszczenie, wpływają na oświetlenie, a jednocześnie nie rozpraszają pracowników. Zwięzłe, jasne wnętrza już dawno okazały się najbardziej efektywne pod względem pozytywnego wpływu na produktywność - potwierdzają to liczne ankiety i badania. Brak nadmiaru, dostępność wolnej przestrzeni, zwięzłość to także wymóg bezpieczeństwa. Rozmieszczenie linii produkcyjnych odbywa się według ściśle skoordynowanego schematu, uwzględniającego wymagania dotyczące luk technologicznych i szerokości przejść, już na etapie projektowania planowane są stanowiska pracy, ich powierzchnia, miejsca do przechowywania narzędzi - pracownik produkcji musi poruszać się swobodnie, bez groźby potknięcia się czy zahaczenia. Osobno podkreślamy, że w projektowaniu przedsiębiorstw niezwykle ważne są wymagania dotyczące bezpieczeństwa i jakości gotowych produktów, normy sanitarne i higieniczne (na przykład oddzielenie stref czystych i sterylnych, organizacja szatni). Tak, przynajmniej: pod żadnym pozorem nie można dostać się bezpośrednio z hali odbioru mleka, gdzie zatrzymuje się ciężarówka z mlekiem, do hali pakowania lub do hali, w której przechowywane są surowce. Aspekty te są również regulowane odpowiednimi aktami prawnymi, a w przypadku przedsiębiorstwa Viola - dodatkowo bardziej rygorystycznymi wymogami wewnętrznymi firmy. Jeśli chodzi o turystykę przemysłową, uważamy, że jest to interesująca i przydatna inicjatywa, która pozwala konsumentom dowiedzieć się więcej o produkcji, a firmom i przedsiębiorstwom zwalczać mity konsumenckie i zwiększać lojalność. Jednocześnie wizyty szerokiej grupy osób w przedsiębiorstwach, zwłaszcza tych specjalizujących się w produkcji żywności, wiążą się z ryzykiem, które należy wyeliminować. Odwiedzanie przedsiębiorstw przez turystów powinno być bezpieczne zarówno dla gości, jak i produktów. W tym celu konieczne jest zaprojektowanie dodatkowych korytarzy i zapewnienie infrastruktury. W przypadku zakładu Viola w regionie moskiewskim, wycieczki mogą być realizowane jedynie poprzez przebudowę budynku i wprowadzenie znaczących zmian w projekcie - początkowo zakład nie był przeznaczony dla szerokiego grona odbiorców. Ale w naszych planach ekspansji rozważamy taką możliwość".

Architekci i zakład metaloplastyki MAMI mają szczególne relacje. Według dyrektora generalnego zakładu, Aleksandra Tsareva, "współpracujemy z architektami prawie od początku produkcji, od 2010 roku, i były to ciekawe projekty, które zakład ożywił. Produkcja szkieletów typowych budynków to rutynowa praca, nie ma w tym nic nadzwyczajnego, ale produkcja szkieletów budynków o ciekawych formach architektonicznych jest już trudniejszym zadaniem. Wolę trudne zadania, prawdziwe wyzwania - wymyślanie nowych sposobów spawania stopów, nietypowe projekty. Na tym polega specjalizacja zakładu - robić to, czego inni nie potrafią, robić coś po raz pierwszy w kraju, a nawet na świecie. Dlatego nie dziwi fakt, że architekci, w tym światowej sławy, zaczęli zgłaszać się do naszej produkcji".

Dyrektorem generalnym ZMK MAMI jest Alexander Tsarev. Zdjęcie: Marat Daminov.

Charakterystyczne projekty zakładu to renowacja farm i kolumn dla Centrum Kultury HPP-2 i Mostu Patriarchy: oba projekty zostały zlecone przez włoskiego architekta Renzo Piano. ZMK MAMI wyprodukował również bramy Evolution Tower w Moskwie oraz konstrukcje dla Pałacu Sportowego Stalker w stolicy. "Teraz opanowujemy proces produkcji w pełni przesuwnych konstrukcji metalowych - są zamówienia opracowane przez biura architektoniczne, są to projekty o wysokim profilu i nie mogę ich jeszcze wymienić. "Mogę tylko powiedzieć, że interakcja firm produkcyjnych i architektów ma wielką przyszłość: zarówno pod względem wyglądu budynków przemysłowych zaprojektowanych przez architektów, jak i pod względem produkcji złożonych konstrukcji, które wymyślają kreatywne umysły" - mówi Alexander Tsarev.

Ekspert nie ukrywa, że "współpraca z kreatywnymi ludźmi, oczywiście, dała mi do myślenia: jeśli nastąpi jakakolwiek ekspansja produkcji, budowa nowych obszarów, to na pewno będą one piękne. Dokładnie tak się dzieje: właśnie powstają nowe budynki ZMK MAMI, a projekt został w całości opracowany przez rosyjskiego architekta z nazwiskiem".

Alexander Tsarev, Dyrektor Generalny Zakładu Konstrukcji Metalowych MAMI: "Warsztaty zakładu muszą być przede wszystkim funkcjonalne i spełniać wymogi bezpieczeństwa. Jednocześnie przylegający do nich budynek administracyjno-gospodarczy został zaprojektowany zgodnie z duchem czasu. Zaprojektował go architekt Ilya Kononov, a my postawiliśmy przed nim zadanie dodania jasnej, radosnej nuty do architektury budynku. Spawanie metalu, produkcja konstrukcji metalowych nie jest tak jasnym procesem, w warsztatach przeważają odcienie szarości, chociaż fotografowie i kamerzyści czasami lubią robić jasne kadry: jasne iskry, zimny błękit lub słoneczny pomarańcz rozpraszają się podczas spawania. W prawdziwym życiu obraz nie jest tak jasny, warsztaty są ogromne i nie każdy metr kwadratowy i nie każda sekunda to praca spawalnicza. Dlatego postanowiliśmy dodać trochę koloru do produkcji, a fasada budynku została zaprojektowana w dość nietypowy sposób. Dodatkowo architekt pracował nad geometrią samego budynku, wykonał okna o specjalnej konfiguracji. Budowa jest w toku, wkrótce zobaczymy, co się stanie. I całkowicie zgadzam się, że przyjemne architektonicznie środowisko wpływa na produktywność pracy, zwiększa poziom lojalności pracowników wobec firmy-pracodawcy. Produkujemy ciekawe konstrukcje metalowe, spawamy stale o wysokiej wytrzymałości - coś, co dopiero wchodzi do produkcji. Każdy z naszych pracowników produkcyjnych jest dumny z tego, co robi zakład, a ważne jest, aby nie tylko być dumnym z wyniku, ale także cieszyć się procesem, więc myślę, że trzeba widzieć piękno wokół siebie każdego dnia. Środowisko wpływa na produktywność: kiedy widzimy coś pięknego w pobliżu, nasz nastrój się poprawia, produktywność wzrasta, a to wszystko składa się na jedną motywującą historię".

Jeśli chodzi o turystykę przemysłową, jak wspomina Alexander Tsarev, pomysł, że wycieczki do produkcji są bardzo interesujące, przyszedł mu do głowy w 2003 roku, kiedy kierował innym zakładem. Dziś ZMK MAMI nieustannie wita gości, często przyjeżdżają klienci, czasem dziennikarze, ale najprawdopodobniej wraz z otwarciem nowego zakładu, który będzie wyglądał jak obiekt architektoniczny, zmieni się w coś w rodzaju komercyjnej historii, uważa ekspert.

"Planowaliśmy nawet wycieczki do fabryki dla dzieci pracowników. Był taki pomysł, teraz jest wstrzymany ze względu na środki ostrożności. Oko dziecka jest bardziej podatne na promieniowanie ze spawania, a podczas niektórych operacji powstaje zwiększone zapylenie, więc wciąż zastanawiamy się, jak to zrobić. Jeśli wszystkie wymogi bezpieczeństwa zostaną spełnione, trzeba będzie wstrzymać produkcję i zorganizować pokaz, czyli dzieci nie zobaczą prawdziwego procesu. Ale z punktu widzenia turystyki przemysłowej dla dorosłych jesteśmy gotowi wdrożyć wszystko" - dzieli się swoimi planami Alexander Tsarev.

Oczywiście bardzo aktualne będzie wspomnienie o małym miasteczku Vyksa w regionie Niżnego Nowogrodu, gdzie znajduje się Vyksa Metallurgical Plant, który jest częścią United Metallurgical Company - jednego z rosyjskich liderów w produkcji rur i walcowania kół oraz jednego z najbardziej znanych graczy na rynku turystyki przemysłowej. "Na terenie zakładu powstaje prawdziwy park na murach. Budynki fabryki zdobią ogromne malowidła ścienne - na razie jest ich trzy, ale w ciągu dziesięciu lat, bo na taki okres projekt został zaprojektowany, powinno pojawić się dokładnie dziesięć. Nawiasem mówiąc, jeden z nich - "Evolution-2", który artysta Misha Most wraz z pięcioma asystentami stworzył na powierzchni 10 800 metrów kwadratowych przez ponad miesiąc, jest uznawany za największe graffiti w Rosji i Starym Świecie, praca jest nawet wpisana do krajowej Księgi Rekordów" - napisał BFM.ru kilka lat temu.

Ale tu może warto zrobić sobie przerwę i przypomnieć, że są na rynku obiekty, które do tej pory uchodziły za jeszcze bardziej obojętne architektonicznie niż hale produkcyjne, na przykład magazyny czy centra danych. Czy tam sytuacja się zmienia, czy teraz też chcą być atrakcyjne estetycznie? I czy architekci są gotowi wesprzeć ich aspiracje? Więcej na ten temat następnym razem.

Источник